YUGOSLAVYA’NIN YOK OLUŞU I: ARNAVUTLAR VE SLOVENLER

Alp Ramazanoğlu |

Yugoslavya’nın bölünme hikayesi beni her zaman şaşırtmış, ülkemin böyle bir felaketi yaşama ihtimali beni hep korkutmuştur.

Çünkü ülke sıradan bir bölünme yaşamamış, adeta paramparça edilmiş. Büyük acılar ise hepimizin malumu… Bırakın din ve ırk farklılıklarını, aynı soydan aynı dinden olan halklar dahi çok küçük bir farklılığı bile ayrılık sebebi görmüş ve kan dökerek ayrılmış.

Bu çarpıcı yok oluşu ve halkların içerisindeki anlamsız ayrılık ateşini, yazının da başlığından anlayacağınız üzere bölümler halinde 4 yazıda anlatmaya çalıştım.

YUGOSLAVYA'NIN ETNİK YAPISI

Yugoslavya, “Güney Slavların yaşadığı ülke” anlamına geliyor. Bu halkların birleşmesiyle 1918 yılında kurulan Yugoslavya’da halkın büyük çoğunluğunu ülkenin adından da anlaşılacağı üzere Güney Slavları oluşturuyordu.

Ülkede Güney Slavları (Sırplar, Karadağlılar, Hırvatlar, Boşnaklar, Slovenler ve Makedonlar) dışında Kosova Özerk Bölgesinin büyük çoğunluğunu oluşturan Arnavutlar, Voyvodina Özerk Bölgesi’nin azınlık grubu Macarlar, Ulahlar ve Osmanlı İmparatorluğu döneminden kalan az sayıda Türk yaşıyordu. Sayıları aslında bir hayli fazla olan Türkler, Balkan Savaşları sonrasında ya zorla Anadolu’ya göç ettirilmiş ya da katledilmişti. Belki de Yugoslavların akıbeti, Türklere yaptıkları zulmün ilahi bedeliydi. Ancak bu, apayrı bir yazının konusu…

7 PARÇAYA BÖLÜNEN 1 BÜTÜN DEVLET

Yugoslavya günümüzde Sırbistan, Karadağ, Hırvatistan,
Bosna-Hersek, Slovenya, Kuzey Makedonya ve Kosova olarak 7 parçaya bölünmüş durumda.

ARNAVUTLARIN AYRILIĞI

Kosova, Yugoslavya adının tarihe karışmasından 5 yıl sonra 2008’de Sırbistan’dan ayrılarak bağımsız oldu. Ben Yugoslavya düşüncesini parçalayan halklar arasında sadece Kosovalı Arnavutları anlayabiliyorum. Dinleri de ırkları da farklı bir halk. Yugoslavya’dan ayrılarak Arnavutluk ile birleşme hayalleri kurmalarının bir temeli var. Bugün bağımsız olan Kosova’yı egemen güçler Arnavutluk’la birleştirmiyorlar.

Koyu kırmızı: Arnavutluk
Kırmızı: Arnavut nüfusunun yoğun olduğu bölgeler
Açık kırmızı: Arnavut nüfusunun azınlık olduğu bölgeler

Ancak tarihi bir fırsat bulduklarında iki ülkenin birleşeceğine ve hatta Makedonya’daki Arnavut topraklarını da bünyelerine katacaklarına eminim. En azından bu hayalle yaşadıklarını biliyorum. 

Yani bu insanlar, Yugoslavlar gibi ayrılmaya değil birleşmeye sebep arıyorlar. Bu nedenle onların milli bilinçlerine saygı duyuyorum.

SLOVENLERİN BAĞIMSIZLIĞI

Yugoslavya’da yaşayan 6 Slav halkından biri Slovenler, 1991 yılında Yugoslavya’dan ayrılarak bağımsız devletlerini kurdular.

Slovenlerin dil ve kültürleri; Sırplar, Karadağlılar Hırvatlar ve Boşnaklardan biraz daha farklı.

Slovenya Cumhuriyeti

Slovenler, tıpkı Polonyalılar tıpkı Ruslar gibi Slav ancak, yine Polonyalılar ve Ruslar gibi Yugoslav (Sırp-Karadağlı-Hırvat-Boşnak) değil. İki halkın farkını Türkler ve Özbekler arasındaki yakınlık-uzaklık ilişkisi gibi düşünebiliriz. 

Zira Slovence de kendi arasında farklılaşan şivelere ayrılıyor. Yugoslavya’dan bağımsız olan Slovenler, bu şiveler nedeniyle kendi aralarında ayrılma yoluna gitmemiş. İsabet de olmuş, 20.273 kilometrekare yüzölçümüyle 2 milyon nüfuslu bir ülke daha ne kadar bölünebilirdi?

Avusturya-Macaristan ve İtalya hakimiyeti altında kültürünü koruyabilmiş Slovenlerin, kendi soydaşları olan Yugoslav çatısı altında asimile olacaklarını düşünmeleri; Balkan ayrıklıkçılığının saçma tezahürüydü.

Ve bu saçmalık, diğer Yugoslav halklarına örnek olmuş ve büyük acıların fitilini ateşlemişti.

***

Sonraki yazı: YUGOSLAVYA’NIN YOK OLUŞU II: MAKEDON AYRILIKÇILIĞI