BİRLEŞİK KRALLIK’TA SONUN BAŞLANGICI: BREXIT

Alp Ramazanoğlu |

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, kısa adıyla Britanya veya Birleşik Krallık… Ülke 2014 yılından bu yana ciddi bir beka sorunu yaşıyor.

Bu beka sorunu, Türkiye’de 31 Mart Yerel Seçimleri öncesi AKP ve MHP’nin ses yükselttiği gibi “Eğer belediyeleri kaybedersek…” ile başlayan abartılı ve gerçekdışı siyasi bir söylemi değil, ciddi bir bölünme riskine işaret ediyor.

BİRLEŞİK KRALLIK’IN KURULUŞU

Birleşik Krallık; 3’ü krallık 1’i prenslik olmak üzere 4 ülkenin birleşimiyle kuruldu. İlk olarak 1284 yılında Galler’deki prenslikler İngiltere Krallığı tarafından fethedildi ve bölgede İngiltere’ye bağlı Galler Prensliği kuruldu. 1707 yılında ise asırlarca savaşan iki krallık İngiltere ve İskoçya birleşti ve Büyük Britanya Krallığı’nı oluşturdu. Bu birlikteliğe 1801 yılında İrlanda Krallığı da katıldı ve yeni birliğin adı Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı oldu.

İrlanda’nın Katolik çoğunluğu 1922 yılında bağımsızlığını ilan etti. Tıpkı İngiltere, İskoçya ve Galler’deki gibi Protestan çoğunluğa sahip olan Kuzey İrlanda ise, Birleşik Krallık’a bağlı kalmayı tercih etti. Bu bölünmeden sonra birlik bugünkü adını ve şeklini aldı: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı…

KUZEY İRLANDA SORUNU

Kuzey İrlanda’nın yaklaşık yüzde 40’ını oluşturan Katolik azınlık, İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmek için 1950’lerin sonunda silahlı mücadele başlattı. 30 yıl süren terör dönemi onları emellerine ulaştıramadı. Protestan İrlandalıların dediği oldu ve ülke Birleşik Krallık’a bağlı kaldı.

İSKOÇYA BAĞIMSIZLIK REFERANDUMU

Kurulduğu günden bu yana İrlanda sorunuyla uğraşan Britanya için yeni problemin adı İskoçya’ydı. 20’nci yüzyıl boyunca giderek güçlenen bağımsızlık fikirleri karşısında birlikçi İskoçların sayısı daima fazlaydı. Birleşik Krallık bu gerçeğe güvenerek 2014 yılında İskoçya’nın bağımsızlık referandumu yapmasına izin verdi. İskoçların “Evet” demesi durumunda 1707 yılında kurulan İngiliz-İskoç birliği sona erecekti.

Kampanya sürecinde Britanya, refahın ve kaynakların paylaşımına atfen “Birlikte daha güçlüyüz” sloganını kullandı. Avrupa Birliği, İskoçya’nın bağımsız olması durumunda üyeliğinin düşeceğini yeni üyelik için başvuru ve adaylık sürecinin gerektiğini açıkladı. NATO da benzer bir tutum sergileyerek, bağımsız İskoçya’nın pakta üye olmayacağını bildirdi. Bu şartlar altında girilen referandumda İskoç halkının yüzde 55’i Birleşik Krallık’ta kalmayı tercih etti ve bölünme gerçekleşmedi. AB ve NATO’nun tehditlerine rağmen yüzde 45’lik oran beklenenden yüksek çıkmıştı.

BREXIT KIRILMASI

Birleşik Krallık, 2 yıl sonra bu kez ülkenin tamamında bir referanduma gitti. Referandumda halka AB’den çıkma veya AB’de kalma tercihi sunuldu. Kısaca ‘Brexit’ olarak adlandırılan referandumda halkın yüzde 52’si AB’den ayrılma yönünde oy kullandı. Krallığa bağlı ülkelerde İngiltere ve Galler Brexit’e “evet”, İskoçya ve Kuzey İrlanda ise “hayır” dedi.

2016 yılındaki referandum sonrasında Birleşik Krallık tam 3 yıldır AB ile anlaşmalı ayrılık müzakereleri yürütüyor. 2020 yılında Birleşik Krallık, Avrupa Birliği’nden ayrılacak.

İngiltere ve Galler halkının Brexit’e ‘evet’ İskoçya ve Kuzey İrlanda halkının ‘hayır’ dediği referandum, Britanya’da büyük bir kırılma yarattı. Brexit’in ardından Kuzey İrlandalı Katolikler, AB’den ayrılmak istemediklerini bu yüzden İrlanda Cumhuriyeti’yle birleşmeleri gerektiğini açıkladı. Ve onlara bu kez pek çok Protestan da destek veriyor.

2014’teki bağımsızlık referandumunda Avrupa Birliği üyeliğinin de etkisiyle “hayır” oyu kullanan İskoçlar ise kendilerini adeta kandırılmış hissediyor. İskoçya hükümeti yeni bir bağımsızlık referandumu yapılması gerektiğini yüksek sesle dillendirmeye başladı. Yapılan kamuoyu araştırmalarında İskoçya’da bağımsızlık isteyenlerin oranı ilk kez birlikçilerin oranını geçti. Halkın yüzde 52’sinin bağımsızlık istediği gençlerde bu oranın yüzde 60’ları geçtiği açıklandı.

2020 yılında Britanya, Avrupa Birliği’nden ayrılacak. Ancak görünen o ki Britanya da bir bütün olarak kalamayacak.

İskoçya için bağımsızlık, Kuzey İrlanda için İrlanda ile birleşme hayali hiç bu kadar gerçeğe yaklaşmamıştı.

***

Sonraki yazı: BİRLEŞİK KRALLIK’IN OLASI DAĞILMASI SONRASI YENİ İSİM YENİ BAYRAK