SUNAK’IN BAŞBAKANLIĞININ BRİTANYA’YA ETKİLERİ

Alp Ramazanoğlu |

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı; kısaca bilinen adıyla Britanya veya Birleşik Krallık, ülkemizdeki ısrarlı yanlış kullanımıyla ise İngiltere, son aylarda çok önemli değişiklikler ve ilkler yaşadı.

İstifa eden Boris Johnson’ın yerine Başbakanlığa Liz Truss seçildi. Hemen ardından 70 yıldır Britanya tahtında oturan Kraliçe II. Elizabeth hayatını kaybetti, yerine oğlu Kral III. Charles tahta geçti.

Ülke, yeni kral ve yeni başbakan ile istikrarlı bir dönem beklentisine girmişken, Liz Truss sadece 50 gün yürütebildiği görevinden istifa etmek zorunda kaldı. Truss, ülke tarihine ‘en kısa süreli başbakanlık yapan siyasetçi’ olarak geçerken, yerini Rishi Sunak’a bıraktı. Sunak da adını, Hint kökenli ilk Britanya başbakanı olarak tarihe yazdırdı.

Hindistan’ı 1757’den 1947’ye kadar sömüren emperyalist Britanya’nın, bugün Hint kökenli başbakanı olmasına kaderin bir cilvesi diyebiliriz. Ama adı üstünde Birleşik Krallık olan devleti oluşturan diğer ülkelerde, Sunak’ın başbakanlığının yarattığı hissin pozitif olduğunu söylemek mümkün değil.

BRİTANYA’NIN ESKİ BAŞBAKANLARI NERELİ?

İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’dan müteşekkil Britanya’nın başbakanları listesine baktığımda, bu görevi yürütenlerin büyük çoğunluğunun İngiliz olduğunu gördüm. Ülkede az sayıda İskoç siyasetçi başbakanlık yapmış. Bunlardan son ikisi ise Tony Blair ve Gordon Brown olmuş.

Birleşik Krallık kurulmadan çok önce, 1283’te İngiltere ile birleşen Galler, 739 yılda sadece bir başbakan çıkarabilmiş. O da I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’ndaki Türk düşmanlığıyla ünlü David Lloyd George…

1922’de Birleşik Krallık’tan ayrılarak bağımsız olan İrlanda Cumhuriyeti, sonuncusu 1834 yılında olmak üzere 2 başbakan çıkarmış. Britanya ile yola devam eden Kuzey İrlanda’da ise şimdiye kadar başbakanlık koltuğuna oturan hiçbir siyasetçi olmamış.

YARA ALAN BİRLİKTELİK

Birleşik Krallık ülkelerinin İngiltere dışında bu kadar az başbakan çıkarmış olması, bir temsil sorununu gözler önüne seriyor. Liz Truss’ın alternatifi İskoç, Galli veya Kuzey İrlandalı bir siyasetçi olmalıyken Hindistan göçmeni bir ismin başbakan seçilmesi, bu ülkelerde homurdanmalara neden oldu.

Londra Belediye Başkanı’nın Pakistan kökenli Sadiq Khan olduğu İngiltere, Hindistan asıllı Başbakan Rishi Sunak’ı sorun etmeden kabul etmiş olabilir. Londra’daki durumu İngiltere’nin kendi tercihi olarak gören İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda halkı, bağlı bulundukları Britanya Başbakanlığı hususunda ise aynı anlayışı göstermek zorunda değil.

2014 yılında İskoçya Bağımsızlık Referandumu’nun ‘hayır’ çıkmasıyla ‘birlikçilik’ fikri Britanya’da çok güçlenmişti. Ancak iki sene sonra yapılan Brexit Referandumu dikkate alınarak, Britanya’nın 2020’de Avrupa Birliği’nden çıkması; ülkede bölünme talebini kuvvetlendirmeye başladı. Çünkü Brexit’e İngiltere ve Galler ‘evet’ İskoçya ve Kuzey İrlanda ‘hayır’ demişti. Nüfus yoğunluğunun İngiltere’de olması nedeniyle İskoçya ve Kuzey İrlanda istemeyerek de olsa Avrupa Birliği’nden ayrılmak zorunda kalmıştı. Brexit’i onaylayan Galler’de bile AB’den çıkışın pişmanlığı dile getirilmişti.

İngiltere’nin tek başına verdiği kararlarla kaderleri çizilen, temsil sorunu yaşadıkları Britanya siyasetinde bir Hindistan/Pakistan lobisi kadar etkili olamadıkları ortaya çıkan; İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda halklarının, Birleşik Krallık’a olan bağlılıkları giderek azalmaya devam ediyor.