LOZAN’DAN ÖNCE O BÖLGELER TÜRKİYE’NİN DEĞİLDİ

Alp Ramazanoğlu | 

Türkiye’nin batı sınırlarının Lozan Antlaşmasıyla, genişlediğinden çoğu kimse habersizdir. 

1920’de yürürlüğe konmak istenen Sevr Antlaşması’yla Doğu Trakya Yunanistan’a veriliyordu. Bu zulüm dolu anlaşmayı bir paçavraya çeviren Türkiye, 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması’yla Doğu Trakya’yı savaşsız teslim aldı. Lakin benim genişleyen sınırlardan kastım bu değil. Meseleyi bir bütün olarak ele almak için takvimlerimizi 1923’ten 1912’ye çevirelim… 

Balkan Savaşları'ndan önce Balkanlar, 1912

BALKAN SAVAŞLARI 

1912 yılında patlak veren I. Balkan Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu, bir zamanlar valilerle yönettiği Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan ve Yunanistan karşısında çok ağır bir yenilgi aldı. Osmanlı’nın öz evlat şefkati gösterdiği Balkanlar tümüyle elden çıktı. Sınırlarımız Midye-Enez hattına çekildi. Böylece Avrupa topraklarımız Tekirdağ ve Gelibolu’ya kadar geriledi. Balkanlardaki yüz binlerce Türk, katliamlarla ve sürgünlerle karşı karşıya kaldı. Kaçabilenler ana vatan Anadolu’ya göçtü. 

I. Balkan Savaşı sonrası Balkanlar, 1913

Bu karanlık günlerde kader az da olsa Türk milletinin yüzüne tebessüm etti. Bulgaristan’ın haddinden fazla toprak kazandığını düşünen Sırbistan, Karadağ, Yunanistan ve ilk savaşa katılmayan Romanya, Bulgaristan’a harp ilan etti. Osmanlı, patlak veren II. Balkan Savaşı’nı fırsat bilerek Midye-Enez hattını aştı. Tarihi başkentimiz Edirne ile birlikte Kırklareli ve Dimetoka geri alındı. 1913 yılında imzalanan Bükreş Antlaşması, yeni sınırlarımızı teyit etti. 

II. Balkan Savaşı sonrası Osmanlı, Yunanistan, Sırbistan ve Romanya'ya toprak kaybeden
Bulgaristan'ın sınırları, 1913.
Osmanlı; Edirne, Kırklareli ve Dimetoka'yı Bulgarlardan geri aldı.

I. DÜNYA SAVAŞI

Balkan Savaşları sonrası yorgun düşen Osmanlı Devleti, sadece bir sene sonra, soluklanmaya dahi fırsat bulamadan, gezegenin o güne kadar gördüğü en büyük kaos olan I. Dünya Savaşı’na katıldı. Almanya ve Avusturya-Macaristan ile birlikte İttifak Devletlerini oluşturan Osmanlı, Çanakkale Cephesi’nde büyük bir başarı kazanarak Britanya ve Fransa başta olmak üzere İtilaf Devletlerini Boğaz’ın serin sularına gömdü. 

Balkan Savaşları sonrası, I. Dünya Savaşı öncesi Balkanlar, 1914

Almanya ve Avusturya-Macaristan ise hem Osmanlı’ya silah göndermek hem de savaşı daha geniş alana yayarak kendi topraklarındaki tehdidi hafifletmek için Bulgaristan’ın savaşa girmesini istedi. Bulgaristan, buna karşılık Osmanlı’dan toprak talep etti. Osmanlı, ilk olarak Edirne’ye göz diken fırsatçı Bulgarları reddetti. Almanya’nın yoğun baskısıyla Osmanlı hükümeti Bulgarlara toprak vermeye razı oldu.

1915 yılında imzalanan Osmanlı-Bulgar Hudut Tashihi Antlaşması ile Dimetoka ve Karaağaç Bulgaristan’a tek kurşun atmadan teslim edildi. Ayrıca Osmanlı, Meriç Nehri boyunca 1 buçuk kilometre geri çekilerek uzun ince hat halindeki bu toprakları da Bulgaristan’a verdi. Böylece Bulgarlar, Meriç Nehri’nin her iki kıyısına sahip oldu. Bulgaristan'a verilen toprakların yüzölçümü ise 2600 kilometrekareydi. Bu alan günümüzde Düzce ve Bartın illerimizin yüzölçümlerinden daha fazladır. 

Yeşil taralı alan: 1915 yılında Bulgaristan'a verilen Osmanlı toprakları.
Kırmızı çizgi: Meriç'in 1,5 kilometre gerisine çekilen Osmanlı sınırları.

KURTULUŞ SAVAŞI VE LOZAN

I. Dünya Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Bulgaristan’ın da aralarında bulunduğu İttifak Devletlerinin yenilgisiyle sonuçlandı. Galip İtilaf Devletleri, mağlup İttifak Devletleri ile ayrı ayrı barış antlaşmaları hazırladı. Bu kapsamda Bulgaristan ile 27 Mayıs 1919’da imzalanan Neuilly Antlaşması sonucu Batı Trakya tümüyle Yunanistan’a verildi. 10 Ağustos 1920’de Osmanlı ile imzalanan Sevr Antlaşması’yla Doğu Trakya, Gökçeada, Bozcaada, İzmir ve çevresi yine Yunanistan’a verildi. 

Sevr Antlaşması'na göre Osmanlı Devleti, 1920

Türk milleti sadece bu şartları değil, antlaşma metnindeki her noktası ve virgülüyle kendini yok etmeyi amaçlayan Sevr melanetine karşı Mustafa Kemal Paşa liderliğinde Kurtuluş Savaşı’nı başlattı. Doğuda Ermeniler batıda Yunanlar ve onların arkasındaki başat emperyalist güçler olan Britanya ve Fransa ağır yenilgiye uğratıldı. Sonuçta Sevr daha uygulanamadan çöpe atıldı ve Lozan Antlaşması imzalandı. Lozan’da Türkiye, Yunanistan’a Sevr’de verilmiş olan tüm toprakları geri aldı. 

Lozan Antlaşması'ndan günümüze Türk-Yunan sınırı

KAZANILAN YENİ TOPRAKLAR

Türkiye Lozan’da batı sınırları hususunda iki kazanım daha elde etti. 1915’te Osmanlı’nın savaşa girmesi için Bulgaristan’a verdiği Meriç Nehri’nin sol kıyısı boyunca uzanan 1,5 kilometre derinliğindeki topraklar geri alındı. Ayrıca Edirne’nin yakınında bulunan Karaağaç da coğrafi olarak Batı Trakya’da bulunmasına rağmen savaş tazminatı olarak Yunanistan’dan alınarak Misak-Milli sınırlarımıza dahil edildi.